Ἀλλά καί τά δύο αὐτά, τό μυστήριον τοῦ ἁγίου βαπτίσματος καί τό μυστήριον τῆς θείας κοινωνίας δέν ἠμποροῦν νά τελεσθοῦν παρά μόνον μέ τά χέρια τοῦ ἱερέως, πῶς, λοιπόν, χωρίς αὐτά θά ἠμπορέσῃ κανείς ν’ ἀποφύγῃ τήν κόλασιν ἤ νά λάβῃ τούς προωρισμένους διά τήν τήρησιν τῶν θείων ἐντολῶν στεφάνους; Αὐτοί οἱ Ἱερεῖς εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἐπιστατοῦν εἰς τόν πνευματικόν μας τοκετόν διά τοῦ βαπτίσματος. Δι’ αὐτῶν -τῶν ἱερέων-, μέ τάς τρεῖς καταδύσεις καί τάς τρεῖς ἀναδύσεις, ἐνδυόμεθα τόν Χριστόν καί γινόμεθα μέλῃ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία Ἐκεῖνον ἔχει κεφαλήν. Οἱ Ἱερεῖς, λοιπόν, εὐλόγως πρέπει νά μᾶς εἶναι σεβαστότεροι ἀπό κάθε ἄλλον ἄρχοντα καί τιμιώτεροι καί ἄπ’ αὐτούς τούς γονεῖς μας, διότι αὐτοί μέν μᾶς ἐγέννησαν σωματικῶς, εἰς δέ τούς ἱερεῖς ὀφείλομεν την γέννησίν μας ἐκ τοῦ Θεοῦ καί τήν διά τῆς θείας χάριτος υἱοθεσίαν.

Οἱ Ἱερεῖς τῶν Ἰουδαίων εἶχον τήν ἐξουσίαν νά θεραπεύουν τήν λέπραν τοῦ σώματος, ἤ, ἀκριβέστερον, νά πιστοποιοῦν μόνον τήν θεραπείαν αὐτήν. Καί ὅμως γνωρίζομεν πόσον ζηλευτόν καί τιμημένον ἦτο τό ἀξίωμά των! Οἱ ἰδικοί μας ἱερεῖς ἔλαβον ἐξουσίαν ὄχι διά λέπραν σώματος, ἀλλά διά λέπραν ψυχῆς! Καί ὄχι ἁπλῶς νά ἐξετάζουν ἄν ἔγινε ἡ θεραπεία, ἀλλά νά ἐνεργοῦν αὐτοί ὅ,τι χρειάζεται διά τήν πλήρη θεραπείαν! Ὥστε ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἤθελον τούς καταφρονεῖ, εἶναι κατά πολύ μιαρώτεροι καί ἀνοσιώτεροι ἀπό τόν Δαθάν καί τούς συντρόφους τοῦ (Ἀριθμ. ΙΣΤ’) καί ἄξιοι μεγαλυτέρας τιμωρίας. Καί τό λέγω καθαρά. Δέν γνωρίζω τίποτα ἀθλιώτερον ἀπό ψυχήν, ἡ ὁποία ἀρνεῖται τιμήν πρός τούς Ἱερεῖς. Ἡ ψυχή αὕτη εἶναι γεμάτη ἀπό οἶστρον δαιμονικόν.

Διατί ὀφείλομεν νά τιμῶμεν τούς ἱερεῖς, νά πειθαρχῶμεν εἰς αὐτούς καί νά μή τούς κακολογῶμεν.

(Ἐκ τῆς 86ης ὁμιλίας του εἰς τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιον)

Ὀφείλομεν νά περιβάλλωμεν μέ πολλήν τιμήν τούς λειτουργούς τῆς χάριτος τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Διότι μέγα εἶναι τό ἀξίωμα τῶν Ἱερέων. Τό φανερώνει καί μόνος ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ, ἄν τινῶν ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς (Ἰωάν. Κ’ 23). Διά αὐτό καί ὁ Παῦλος λέγει: πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε (Ἐβρ. ΙΕ’ 17). Ἐννοεῖ μέ αὐτό ὅτι ἡ τιμή μας πρός τούς ἱερεῖς πρέπει νά εἶναι πλήρης, ὅτι ὀφείλομεν πρός αὐτούς ὄχι σεβασμόν μόνον, ἀλλά καί πειθαρχίαν καί ὕπακοήν.

Διότι σύ μέν ἔχεις νά μεριμνήσης μόνον διά τήν ἰδικήν σου ψυχικήν σωτηρίαν. Διέθεσες καλῶς τά κατ’ αὐτήν; Σοῦ εἶναι ἀρκετόν. Διά τόν ἱερέα ὅμως τό πρᾶγμα εἶναι πολύ διαφορετικόν. Δέν φθάνει νά φροντίσῃ διά τόν ἑαυτόν του˙ ὀφείλει νά μεριμνήση ἐπιμελῶς καί διά τήν ψυχήν τήν ἰδικήν σου. Καί ἄν δέν ἤθελε νά τό κάμῃ, πηγαίνει εἰς τήν κόλασιν μαζί μέ τούς πονηρούς, ὄχι διά τά ἰδικά του, τά προσωπικά του ἁμαρτήματα, ἀλλά διά τά ἁμαρτήματα τοῦ ποιμνίου του, καθ’ ἤν περίπτωσιν δέν ἔκαμεν ὅ,τι ἐξ αὐτοῦ ἐξηρτᾶτο, διά νά τό κατάρτιση καλῶς˙ ἕνας ἐπί πλέον λόγος, ὄχι μόνον διά νά σέβεσθε τόν Ἱερέα, ἀλλά καί διά νά τόν περιβάλλετε μέ πολλήν ἀγάπην καί μέ μεγάλην συμπάθειαν.

Αὐτό ἠθέλησε νά διδάξῃ καί ὁ Παῦλος, ὅταν ἔλεγεν ὅτι ὀφείλετε νά πείθεσθε καί νά ὑπακούετε εἰς τούς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἡγουμένους, διότι αὐτοί ἀγρυπνοῦσιν ὑπέρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν καί ὄχι ἀγρυπνοῦν ἁπλῶς, ἄλλ’ ὡς λόγον ἀποδώσοντες (Ἐβρ. ΙΓ’ 17). Ἰδού, διατί πρέπει νά φέρεσθε πρός τούς Ἱερεῖς μέ πολύν σεβασμόν καί πολλήν εὔνοιαν.

Ὅταν τιμῶμεν καί ὅταν περιφρονῶμεν τούς ἱερεῖς.

Ὀφείλετε ἀκόμη νά ἔχετε ὕπ’ ὄψιν σας ὅτι ἡ κακή συμπεριφορά τῶν ἐνοριτῶν πρός τόν Ἱερέα των δύναται νά ἐπιφέρῃ πολλήν ψυχικήν καί ἐκκλησιαστικήν ζημίαν. Ἄς λάβωμε τό παράδειγμα ἀπό τόν κυβερνήτην τοῦ πλοίου. Τοῦ ἀναγνωρίζουν οἱ ἐπιβάται τό ἀξίωμα καί τήν ἀρχήν του καί τοῦ ἀποδίδουν τήν ὀφειλομένην τιμήν καί ὑπακοήν; Κυβερνᾷ τότε μέ τήν ἀπαιτουμένην ἐπιστασίαν καί καταβάλλει κάθε προσπάθειαν διά τήν ἀσφάλειαν τοῦ πλοίου καί τῶν ἐπιβατῶν. Ἐάν ὅμως τόν στενοχωροῦν καί τόν ταράττουν μέ τήν ἐναντίον του κακολογίαν των, καί ἄν ἤθελαν τόν παρακούει καί τόν περιφρονεῖ, τότε, χάνει καί τήν ἀντοχήν του καί τήν τέχνην του καί, χωρίς νά τό θέλῃ, τούς ἐκθέτει εἰς μυρίους κινδύνους.

Ὁμοίως συμβαίνει καί μέ τούς ἱερεῖς. Ἐάν τούς τιμᾶτε, θά ἠμπορέσουν νά βοηθήσουν εἰς τήν ψυχικήν σας ἀσφάλειαν. Ἄν ὅμως, μέ τήν περιφρονητικήν πρός αὐτούς διαγωγήν σας καί τήν καταλαλιάν σας, τούς κάμνετε νά ἀθυμούν, θά παραλύσετε τήν προθυμίαν των καί θά ἐπιφέρετε τό ψυχικόν σας ναυάγιον.

Ἄς κάμωμεν πρός τόν ἱερέα ὅ,τι καί πρός τόν κοσμικόν ἄρχοντα.

Δέν βλέπετε τί γίνεται εἰς τούς κοσμικούς ἄρχοντας; Ἀκόμη καί ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι, ὑπό πολλάς ἐπόψεις, εἶναι καλύτεροί των, φέρονται πρός αὐτούς μέ πειθαρχίαν καί ὑπακοήν καί ἀνεξαρτήτως της προσωπικῆς ἀξίας των ἀπό σεβασμόν πρός τό ἀξίωμά των καί πρός τό Κράτος, τό ὁποῖον ἀντιπροσωπεύουν. Πῶς, λοιπόν, προκειμένου περί ἱερέως, ὁποῖος εἶναι ὁ ἐπιτετραμμένος του Θεοῦ, ὄχι μόνον δέν τόν σεβόμεθα καί δέν τόν εὐλαβούμεθα, ἀλλά καί τόν καταφρονοῦμεν καί τόν κακολογοῦμεν, μερικοί δέ καί τόν λούομεν μέ μυρίας ὕβρεις; Πῶς, ἐνῶ ἐμποδιζόμεθα ἀπό τόν Χριστον νά κρίνωμεν τούς λαϊκούς, ἀκονίζομεν την γλῶσσαν μας εἰς βάρος τοῦ ἱερατείου; Πῶς δέ θά δικαιολογηθῶμεν διά τήν διαγωγήν μας αὐτήν, ὅταν τά μέν τόσα ἰδικά μας ἁμαρτήματα παρατρέχωμεν, σχολιάζωμεν δέ πικρά τό παραμικρόν ἁμάρτημα τοῦ ἄλλου; Δέν ἠξεύρεις ὅτι μέ αὐτό τό κριτήριον, τό τόσον ἐγωϊστικόν, τό τόσον ἄνισον, τό τόσον μισάδελφον, χειροτερεύεις ἐνώπιον τοῦ ὑπέρτατου Κριτοῦ τήν ἰδικήν σου θέσιν;

Δι’ ὅσους ἐπικρίνουν τούς ἱερεῖς καί δι’ ὅσους τούς σέβονται.

Μ’ αὐτά, τά ὅποια λέγω, δέν ἐπιδοκιμάζω ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι διαχειρίζονται ἀναξίως την ἱερωσύνην των, ἄπ’ ἐναντίας, τούς οἰκτείρω πολύ καί τούς κλαίω. Ἄλλ’ ὅμως δέν θεωρῶ δίκαιον νά τούς κρίνουν καί νά τούς κατακρίνουν οἱ ἀποτελοῦντες τό ποίμνιόν των, ὅπως τό κάμνουν δυστυχῶς τόσοι, ἀκόμη καί οἱ περισσότερον ἀπαίδευτοι καί ἀμόρφωτοι καί, ἑπομένως, καί ὀλιγώτερον κατάλληλοι εἰς τό νά κρίνουν τούς ἄλλους.

Δι’ ὅλα, λοιπόν, αὐτά καί τόν Θεόν ἄς φοβούμεθα καί πρός τούς ἱερεῖς ἄς δεικνύωμεν ὅλην τήν πρέπουσαν εὐλάβειαν καί τιμήν. Ὁ Θεός, τότε, θά μᾶς ἀνταμείψη πλουσίως καί διά τάς ἰδιαιτέρας ἀρετάς μας καί διά τόν σεβασμόν, μέ τόν ὁποῖον συμπεριεφέρθημεν πρός τούς πνευματικούς μας πατέρας.

Περί τοῦ μεγίστου κακοῦ, τό ὁποῖον φέρουν αἱ κακολογίαι κατά τῶν ἱερέων καί αἱ κοσμικοί ἐπεμβάσεις εἰς τήν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας.

(Ἐκ τοῦ Β’ λόγου εἰς Ἀκύλαν καί Πρίσκιλλαν)

Ὁ Παῦλος, διά νά παραστήση πόση ἦτο ἡ πρός αὐτόν ἀγάπη καί ἀφοσίωσις τῶν χριστιανῶν τῆς ἐκκλησίας τῆς Γαλατίας, ἔγραφε: μαρτυρῶ γάρ ὑμῖν ὅτι, εἰ δυνατόν, τούς ὀφθαλμούς ὑμῶν ἐξορύξαντες ἄν ἐδώκατέ μοι (Γαλ. Β’ 30). Ποῖοι θά ἠμποροῦσαν νά γίνουν περισσότερον μακάριοι ἀπό ἐκείνους, ποῖοι δέ περισσότερον ἄθλιοι ἀπό μερικούς σημερινούς χριστιανούς; Διότι ἐκεῖνοι μέν θά ἔδιδαν, ἄν ἦτο ἀνάγκη, χάριν τοῦ διδασκάλου των, ὅ,τι πολυτιμότερον εἶχαν, τούς ὀφθαλμούς τῶν αὐτούς, τό αἷμα των, τήν ζωήν των, οὗτοι δέ οὐδέ μέ λόγον φροντίζουν νά δείξουν ἐνδιαφέρον διά τούς πνευματικούς τῶν πατέρας, ἄλλ’ ἐνῶ ἀκούουν νά ὑβρίζωνται οἱ ἱερεῖς καί νά τούς κακολογοῦν ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος, δέν τούς ἐμποδίζουν, δέν τούς ἀποστομώνουν, δέν κάμνουν καμμίαν παρατήρησιν!

Ἡ καταλαλιά κατά τῶν ἱερέων μεγίστη πληγή τῆς Ἐκκλησίας.

Καί εἶθε εἰς τήν μεγάλην αὐτήν ἁμαρτίαν νά μή ἦσαν ἔνοχοι καί ἄνθρωποι, οἱ ὁποίοι κάμνουν τόν εὐσεβῆ! Δυστυχῶς, περισσότερον ἐνίοτε καί ἄπ’ αὐτούς τούς ἀπίστους κακολογοῦν καί ὀνειδίζουν τούς ἱερεῖς χριστιανοί ἐξ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι λέγουν ὅτι ἐνδιαφέρονται διά τήν Ἐκκλησίαν καί ἐμφανίζονται ὡς πιστοί. Καί ὅμως τίποτε δέν ἠμπορεῖ τόσον νά διαφθείρη καί νά κατάλυσῃ μίαν Ἐκκλησίαν, μέ περισσήν μάλιστα εὐκολίαν, ὅσον τό νά λείπῃ εἰς αὐτήν ὁ στενός σύνδεσμος τῶν μαθητῶν μέ τούς διδασκάλους, τῶν τέκνων μέ τούς πατέρας, τῶν ἀρχομένων μέ τούς ἄρχοντας, τοῦ ποιμνίου μέ τούς ποιμένας.

Ὁ κακολογῶν τούς ἱερεῖς ἀνάξιος νά εἰσέλθει εἰς τόν ναόν.

Καί ἄν μέν κακολογήση κανείς τόν ἀδελφόν του, κρίνεται ἀνάξιος καί ν’ ἀναγινώσκῃ τάς Ἁγίας Γραφάς. Ἵνα τί ἀναλαμβάνεις τήν διαθήκην μου διά στόματός σου; λέγει ὁ Θεός (Ψάλμ. ΜΘ’ 16)• ἔπειτα, δηλώνων διά τί ἡ τοιαύτη ἀπαγόρευσις, προσθέτει, καθήμενος κατά τοῦ ἀδελφοῦ σου κατελάλεις (Αὐτόθι 20). Πῶς, λοιπόν, ὅταν καταλαλῇς τόν πνευματικόν πατέρα σου, πῶς θεωρεῖς τόν ἑαυτόν σου ἄξιον νά πατήση εἰς τά ἱερά πρόθυρα του ναοῦ; Πῶς τολμεῖς νά νομίζῃς ὅτι σοῦ εἶναι τό τοιοῦτο συγχωρημένον;

Ὅσοι κακολογοῦν τόν πατέρα των ἤ τήν μητέρα των θεωροῦνται ἀπό τήν Γραφήν ἄξιοι μεγίστης τιμωρίας. Ποῖα, λοιπόν, ποινή δέν θά ἔπρεπε νά ἐπιβληθῇ κατ’ ἐκείνου, ὁ ὁποῖος κακολογεῖ τόν Ἱερέα; Δέν φοβεῖσαι μήπως ἄνοιξη ἡ γῆ καί σέ καταπίῃ ἤ κεραυνός πέσῃ ἄνωθεν καί σέ κατακαύση;

Διά τούς λαϊκούς τούς κρίνοντας τούς ἱερεῖς καί ἐπεμβαίνοντας εἰς τήν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας.

Δι’ αὐτό παρακαλῶ καί συμβουλεύω νά λείψη ἡ πονηρά αὐτή συνήθεια. Διά νά μάθῃς δέ καλά ὅτι, καί ἄν ἀκόμη περιπίπτουν εἰς ἁμαρτήματα οἱ ἱερεῖς, σύ δέν δικαιολογεῖσαι νά γίνεσαι παρήκοος, ἄκουσε τί λέγει διά τούς συγχρόνους του ἄρχοντας τῶν Ἰουδαίων ὁ Χριστός Ἐπί τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθησαν οἱ γραμματεῖς καί οἱ φαρισαῖοι πάντα οὗν, ὅσα ἄν λέγωσιν ὑμῖν ποιεῖν, ποιεῖτε˙ κατά δέ τά ἔργα αὐτῶν μή ποιεῖτε (Μάτθ. ΚΓ’ 23).

Καί ὅμως τί ἠμποροῦσε νά εἶναι χειρότερον ἀπό ἐκείνους, τῶν ὁποίων τά πάθῃ διέστρεφαν τούς μαθητάς των; Ἀλλά καί πάλιν δέν ἠθέλησε νά ἐκμηδένισῃ τό κῦρος των καί νά συστήσῃ εἰς τόν λαόν νά παρακούῃ. Καί πολύ σωστά. Διότι, ἄν οἱ λαϊκοί ἤθελαν λάβῃ τοιαύτην ἐξουσίαν, θά τούς ἐβλέπατε νά καταληφθοῦν ἀπό τήν μανίαν νά καθαιροῦν καί νά ἐκβάλλουν τούς ἱερεῖς ἀπό τό ἅγιον βῆμα.

…Ὄχι, δέν εἶναι ἐπιτετραμμένον εἰς τούς λαϊκούς, ὀφείλοντας ὑποταγήν, νά ἐμφανίζωνται ἐπικριταί τῶν Ἱερέων καί νά ἀξιοῦν ὅτι αὐτοί εἶναι ἁρμόδιοι νά διορθώσουν τήν Ἐκκλησίαν. Διότι, ἐάν ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος, μέ πρόφασιν νά διορθώσουν τά κακῶς κείμενα, ἔκαμνον ἐπέμβασιν εἰς τά Ἱερατικά δικαιώματα, οὔτε πρόφασις ἐπεμβάσεως θά λείψη ποτέ, οὔτε θά γνωρίζωμεν ποῖοι εἶναι εἰς τήν Ἐκκλησίαν οἱ ἄρχοντες καί ποῖοι οἱ ἀρχόμενοι, ἀλλά θά ἐπήρχετο γενικόν ἀνακάτευμα καί θαλάσσωμα.

Οἱ δῆθεν εὐσεβοῦντες κατήγοροι τῶν ἱερέων ἄθλιοι ὑποκριταί.

Εἶναι, δυστυχῶς, βέβαιον ὅτι πολλοί λαϊκοί ἀγαποῦν νά παραμεγαλώνουν μικρά σφάλματα, εἰς τά ὁποῖα ἠμπορεῖ νά περιπέσῃ καί ὁ ἱερεύς, ὡς ἄνθρωπος καί αὐτός, δέν λείπουν δέ καί οἱ πρόθυμοι συκοφάνται καί διαβολείς τῶν ἱερέων.

Σύ ὅμως θέλεις νά εἶσαι πράγματι εὐσεβής; Φυλάξου ἀπό τό νά ὕβρίζης καί κακολογῇς τούς ἱερεῖς, ἔστω καί ἄν ἤθελε νά εἶναι ἐλαττωματικοί εἰς τό ποιμαντικόν καί διδακτικόν των ἔργον. Διότι, ἐάν διά τόν σωματικόν γονέα λέγει ἕνας σοφός κἄν ἀπολίπῃ σύνεσιν, συγγνώμην ἔχε (Σοφίας Σειράχ Γ’ 15), ἤτοι, καί ἄν καταντήση ἀνόητος, σύ ὀφείλεις νά τόν συγχωρῇς, πολύ περισσότερον χρεωστοῦμεν νά φυλάττωμεν τόν νόμον αὐτόν, προκειμένου διά τούς πνευματικούς γονεῖς μας. Θά τό φυλάττωμεν δέ, ἐάν δέν κρίνωμεν τούς ἱερεῖς, ἀλλά κρίνωμεν τόν ἑαυτόν μας, διά νά μή ἀκούσωμεν κατ’ ἐκείνην τήν ἡμέραν, ὑποκριτά, τί βλέπεις τό κάρφος τό ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τήν δέ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ οὐ κατανοεῖς δοκόν; (Μάτθ. Ζ’ 3).

Ἐνοχλεῖσαι, διότι σέ εἶπα ὑποκριτήν;

Καί ὅμως ὀφείλεις νά τό ἀναγνώρισης˙ Ὑποκριτής εἶσαι, ὅταν εἰς μέν τόν ναόν φιλεῖς τό χέρι τοῦ ἱερέως καί γονατίζεις ἐμπρός του καί ἐπιζητῇς τάς πρός τόν Θεόν εὐχάς του καί, ὅταν χρειάζεσαι βάπτισιν, τρέχεις καί τόν ἀναζητεῖς, εἰς τό σπίτι σου δέ καί εἰς τάς διαφόρους συναναστροφάς σου τόν λούεις μέ ὕβρεις ἤ ἀνέχεσαι νά κακολογοῦν καί νά καταλαλοῦν ἄλλοι τους περιβεβλημένους τό ἱερατικόν ἀξίωμα!

Ἡ μεγαλυτέρα βλάβη τῆς Ἐκκλησίας.

Τίποτε δέν βλάπτει τόσον τάς Ἐκκλησίας, ὅσον τό νόσημα αὐτό. Καί ὅπως σῶμα, τοῦ ὁποίου τά νεῦρα εἶναι ἄτακτα, γεννᾷ πολλάς ἀσθενείας καί κάμνει ἀβίωτον τόν βίον, τοιουτοτρόπως καί μία Ἐκκλησία, ὅταν τῆς λείπη ἡ ἁρμονία καί ἡ τάξις καί ἡ ἀγάπη, περιπίπτει εἰς διχόνοιας καί ἐσωτερικούς πολέμους καί αὐξάνει τήν ὀργήν τοῦ Θεοῦ καί ἐκτίθεται εἰς πολλούς πειρασμούς.

Πρός ἀποφυγήν αὐτῶν τῶν κακῶν.

Διά νά μή συμβαίνουν, λοιπόν, αὐτά καί διά νά μή κινοῦμεν ἐναντίον μας τήν θείαν ὀργήν πρός περισσοτέραν δυστυχίαν μας καί ἀναπόφευκτον κόλασίν μας καί διά νά μή κάμνωμεν ἄχαριν καί ἀηδῆ τήν ζωήν μας, ἄς ἀλλάξωμεν διαγωγήν. Ἀντί νά κακολογῇ ἡ γλῶσσα μας τόν πλησίον μας καί νά κρίνῃ καί νά λοιδορῇ τούς ἱερεῖς, ἄς τήν κάμωμεν ἐγκρατῆ καί σεμνολόγον, ἄς ἀφήσωμεν νά κρίνῃ τούς ἄλλους ὁ παντογνώστης και δικαιοκρίτης Θεός καί ἄς γίνωμεν κριταί μόνον διά τά ἰδικά μας ἁμαρτήματα.

Αὐτό εἶναι τό δίκαιον καί τό εὔλογον, ἀλλά καί μέ τόν τρόπον αὐτόν θ’ ἀποφύγωμεν την αἰώνιον τιμωρίαν. Διότι, ὅπως, ὅσοι πολυπραγμονοῦν διά τά ξένα ἁμαρτήματα, παραμελοῦν ἐντελῶς τα ἰδικά των, τοιουτοτρόπως, ὅσοι δέν ἐξοδεύουν τόν καιρόν των εἰς τό νά παρατηροῦν καί νά κρίνουν τούς ἄλλους, ἀφιερώνουν τόν χρόνον των καί τήν προσπάθειάν των εἰς τήν ἐξέτασιν καί διόρθωσιν τῶν ἰδικῶν των πλημμελημάτων. Καί πρέπει νά σᾶς εἴπω ὅτι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι προσέχουν εἰς τά ἰδικά των σφάλματα καί ὑποβάλλουν εἰς δίκην τόν ἑαυτόν των, θά ἔχουν, κατά τήν μεγάλην Κρίσιν, εὐνοϊκόν τόν Δικαστήν. Αὐτό ἠθέλησε νά δήλωση καί ὁ Παῦλος ὅταν ἔλεγεν: Εἰ γάρ ἑαυτούς ἐκρίνομεν, οὐκ ἄν ἐκρινόμεθα ὑπό τοῦ Κυρίου (Α’ Κορινθ. ΙΑ’ 31).

Περί κακολογίας καί κακολόγων.

(Ἐκ τῆς Γ’ ὁμιλίας του πρός τόν λαόν τῆς Ἀντιοχείας καί τῆς ΚΓ’ εἰς τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον)

Ἄς νηστεύη καί τό στόμα ἀπό λόγια αἰσχρά καί ἀπό κακολογίας. Διότι ποῖον τό ὄφελος, ἐάν ἀπέχωμεν μέν ἀπό ψάρια καί κρέατα κατά τάς νηστευσίμους ἡμέρας, δαγκάνω μέν δέ καί κατατρώγωμεν τούς ἀδελφούς μας; Ὅποιος κατακρίνει καί κακολογεῖ, ἀδελφικά κρέατα τρώγει, τήν σάρκα τοῦ πλησίον τοῦ δαγκάνει. Διά αὐτό καί ὁ Παῦλος λέγει: Εἰ δέ ἀλλήλους δάκνετε καί κατεσθίετε, βλέπετε μή ὕπ’ ἀλλήλων ἀναλωθῆτε (Γάλ. Ε’ 15).

Θά εἴπης ὅτι δέν ἔχωσες τά δόντια σου εἰς τήν σάρκα τοῦ ἄλλου; Ἔχωσες ὅμως τήν μαχαιροειδή γλῶσσαν σου εἰς τήν ψυχήν του καί μέ τήν κατάκρισίν σου ἐπλήγωσες τήν ὑπόληψιν τοῦ πλησίον σου! Τί ἐκέρδισες μ’ αὐτό; Ἔγινες ἐγκληματίας, ἄξιος δίκης καί τιμωρίας!

Διά τους ζητοῦντας νά δικαιολογήσουν τάς κατακρίσεις των.

Καί μή ζήτησης νά δικαιολογηθῇς μέ τό ὅτι: θά κατέκρινα, ἄν ἔλεγα ψεύματα. Ἐγώ ὅμως λέγω ἀληθινά, ὥστε δέν κατακρίνω. Καί ἐάν, ἀληθινά, κατακρίνῃς, καί πάλιν ἐγκληματεῖς. Διότι καί ὁ φαρισαῖος ἠλήθευεν, ὅταν κατέκρινε τόν τελώνην, ἀλλά αὐτό δέν τόν ὠφέλησε διόλου! Διά τήν κακολογίαν του ἔχασε καί κάθε ἀξιομισθίαν του!

Ἐνδιαφέρεσαι πράγματι διά τόν πλησίον σου; Λυπήσου τόν εἰλικρινῶς, προσευχήσου ὑπέρ αὐτοῦ πρός τόν Θεόν, πήγαινε καί εὗρε τόν κατ’ ἰδίαν καί συμβούλευσέ τον καί παρακάλεσε τόν νά φροντίσῃ διά τήν διόρθωσίν του.

Ἡμάρτησεν ὁ ἀδελφός σου; Δεῖξε του ἀγάπην, πεῖσε τον ὅτι ὁμιλεῖς διά τό ἁμάρτημα τοῦ ἀπό ἀδελφικόν ἐνδιαφέρον, ὄχι διά νά τόν θεατρίσης καί δεῖξε του μέ κάθε τρόπον την πρός αὐτόν στοργήν σου, ἄν, ἀληθινά, ἐπιθυμῇς νά τόν ἰατρεύσης.

Τοιουτοτρόπως κάμνουν πολλές φορές καί οἱ ἰατροί. Χαϊδεύουν τους ἄρρωστους, ὅταν εἶναι δύστροποι, καί τούς πείθουν μέ τάς παρακλήσεις των καί τάς στοργικάς προτροπάς των νά δεχθοῦν τό εὐεργετικόν φάρμακον. Ὅμοια κάμε καί σύ. Ἀντί νά κατακρίνῃς, διά νά πληγώνης, πεῖσε τόν ἁμαρτήσαντα νά δείξη τήν πληγήν του πρός τόν θεραπευτήν ἱερέα. Τοιουτοτρόπως κάμνει ὅποιος ἐνδιαφέρεται διά τόν ἄλλον καί προνοεῖ καί φροντίζει δι’ αὐτόν.

Ὅταν κακολογοῦν ἄλλοι.

Δέν κακολογεῖς ὅμως ἐσύ. Εἶσαι ἀξιέπαινος, ἄλλ’ αὐτό μόνον δέν ἀρκεῖ, ὀφείλεις ἀκόμη, ὅταν, ἐπί παρουσίᾳ σου, κακολογοῦν ἄλλοι, νά φράσσῃς τάς ἀκοάς σου καί νά μιμῆσαι τόν προφήτην, ὁ ὁποῖος λέγει, τόν καταλαλοῦντα λάθρα τόν πλησίον αὐτοῦ, τοῦτον κατεδίωκον (Ψάλμ. Ρ’ 5). Ἠμπορεῖς νά εἴπης πρός τόν κακολόγον ἔχεις νά ἐπαινέσῃς καί νά ἐγκωμιάσῃς; Ἀνοίγω τά αὐτιά μου, διά νά δεχθῶ τά μύρα, ἄν ὅμως θέλῃς νά κακολογήσης, τά κλείω, διά νά μή δεχθοῦν κόπρον καί βόρβορον. Τί θά κερδίσω μέ τό νά μάθω ὅτι ἔκαμε πονηρά ὁ δεῖνα;

Ἠμπορεῖς, ἀκόμη, νά τοῦ εἰπῇς, ἄς φροντίσωμεν διά τά ἰδικά μας, πῶς δηλαδή ν’ ἀποφύγωμεν τάς μεγάλας εὐθύνας τῶν ἰδικῶν μας ἁμαρτημάτων, καί ἄς χρησιμοποιῶμεν τόν καιρόν μας εἰς ἐξέτασιν τῆς ἰδικῆς μας ζωῆς. Διότι τί θά ἀπολογηθῶμεν καί πῶς θά συγχωρηθῶμεν, ὅταν τά μέν ἰδικά μας ἁμαρτήματα οὔτε λογαριάζωμεν διόλου, λεπτολογοῦμεν ὅμως τόσον διά τά ξένα; Ὅπως εἶναι αἶσχρόν νά παρακύπτη ὁ διαβάτης μέσα εἰς τά ξένα σπίτια καί νά κρυφοκοιτάζῃ, τοιουτοτρόπως, καί ὅποιος περιεργάζεται τί κάμνει ὁ ἕνας καί ὅ ἄλλος, φανερώνει ὅτι τοῦ λείπει ἡ καλή ἀνατροφή.

Μετά τήν προδοσίαν ἡ δῆθεν προστασία.

Νά εἴπωμεν καί τό γελοῖον ἐκεῖνο; Πολλές φορές, ὁ κακολόγος, ἀφοῦ ἐδυσφήμησε τόν ἄλλον μέ παντοίας ἀποκαλύψεις καί διαβολάς, εἰς τό τέλος, παρακαλεῖ τούς ἀκροατάς του καί τούς ἐξορκίζει νά μή εἰποῦν τίποτε εἰς κανένα!

Ἐρωτῶ τόν ἔντιμον αὐτόν σπερμολόγον ἀντί νά παρακαλῇς νά κρατηθοῦν μυστικαί αἱ κακολογίαι σου, δέν ἦτο προτιμότερον νά μή τάς εἰπῇς διόλου; Τί δέ θέλεις τώρα ν’ ἀποδείξεις; Ὅτι ἐνδιαφέρεσαι διά τήν ὑπόληψιν τοῦ θύματος σου; Ὑποκριτά! Τόν ἐπρόδωκες πρῶτον καί κατόπιν θέλεις τάχα νά τόν προστατεύσης!

Ἤκουσες κακολογίαν; θάψε την.

Μερικοί εὑρίσκουν ὅτι τό κακολογεῖν εἶναι γλυκύ. Ἀληθινά, γλυκύ εἶναι το ν’ ἀποφεύγωμεν κάθε κακολογίαν. Ὁ κακολόγος ὑποπτεύεται πάντοτε καί φοβεῖται ὅτι, ἄν ἤθελον γίνει γνωσταί αἱ κακολογίαι του, θ’ ἀκούση καί αὐτός χειρότερα καί θά ἐκτεθῇ, ἴσως, καί εἰς ἄλλους κινδύνους,ενώ, ὅποιος ἔχει ἐγκρατῆ γλῶσσαν καί κανένα δέν ἐκακολόγησε καί ἐναντίον κανενός δέν ἐσπερμολόγησεν, οὔτε τίποτε ἐψιθύρισεν, αὐτός θά ἔχη τήν εὐχαρίστησιν, τήν ὁποίαν θά τοῦ δίδη ἡ συναίσθησις ὅτι καί ἀξιοπρεπῶς ἐφέρθη καί κανείς δέν θά τόν ἐκδικηθῆ, ἀφοῦ δέν ἐκέντησε κανένα.

Δι’ αὐτό σέ συμβουλεύει ὁ σοφός τῆς Γραφῆς, ἤκουσες λόγον; ἐν ἀποθανέτω σοι (Εκκλησ. ΙΘ’ 10). Ἤκουσες, λέγει, κακόν λόγον διά κανένα; Θάψε τον ἐντός σου. Ὀφείλεις μάλιστα καί νά φεύγης, ὅπου ἀρχίσουν νά ἐπικρίνουν καί νά κατακρίνουν καί νά κακολογοῦν! Ἄν ὅμως συνέβη νά γίνῃ ποτέ κακολογία ἐπί παρουσίᾳ σου, χῶσε την εἰς τά κατάβαθα τῆς ψυχῆς σου, σύμπνιξέ την, λησμόνησέ την, διά νά μή γίνῃς ὅμοιος πρός ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μεταδίδουν τάς σπερμολογίας καί τάς διαβολάς, καί διά νά μήν ἐκτεθῇς εἰς τάς ἀνησυχίας καί τούς κινδύνους, οἱ ὁποῖοι, πολλές φορές, εὑρίσκουν τούς κακολόγους!

Διά τήν διόρθωσιν τῶν καταλάλων.

Ἄς φιλοτιμηθῶμεν δέ καί νά γίνωμεν παιδαγωγοί τῶν καταλάλων. Ἐάν ἠθέλαμεν τούς κάμει νά ἀντιληφθοῦν ὅτι τό καταλαλεῖν κινεῖ τήν ἀποστροφήν καί ὅτι χάνουν εἰς τήν ἐκτίμησίν μας αὐτοί καί ὄχι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι καταλαλοῦνται, ποῖος ἠξεύρει ἄν δέν ἔλθουν εἰς συναίσθησιν καί δέν παύσουν τήν πονηράν αὐτήν συνήθειαν καί γίνωμεν, τοιουτοτρόπως, σωτῆρες των καί εὐεργέται των;

Ἄθλιαι συνέπειαι τῆς κακολογίας.

Ἐπαναλαμβάνω δέ καί πάλιν ὅτι, ὅπως ὁ καλός λόγος καί ὁ ἔπαινος εἶναι ἀρχή φιλίας, τοιουτοτρόπως ἡ κακολογία καί ἡ διαβολή φέρει ἔχθρας καί μίση καί γίνεται αἰτία μυρίων κακῶν εἰς τάς ἀνθρωπίνους κοινωνίας. Ὅτι πρό πάντων μᾶς κάμνει νά ἀμελώμεν την ἰδικήν μας διόρθωσιν, εἶναι αὐτή ἡ μανία του νά πολυενασχολούμεθα μέ τά ξένα! Διότι ἀδύνατον εἶναι πολυπερίεργος καί κακολόγος ἄνθρωπος νά ἐπιμεληθῇ ποτέ τόν ἑαυτόν του. Ἀπορροφημένος ἐξ ὁλοκλήρου ἀπό τό νά μανθάνῃ καί νά κρίνῃ τά τῶν ἄλλων, θ’ ἀφήση, κατ’ ἀνάγκην, τά ἰδικά του ἀφρόντιστα καί ἀμελημένα. Καί ἐρωτῶ, ὅταν διαρκῶς φροντίζης, διά νά πληροφορῆσαι καί ὁμιλῇς διά τά ξένα σφάλματα καί παραπατήματα, πότε θά φροντίζης διά τά ἰδικά σου;

Δυστυχῶς, πολλοί δέν προσέχουν διόλου εἰς τό Εὐαγγελικόν: Μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε (Μάτθ. Ζ’ 1). Ὄχι μόνον κρίνουν, ἀλλά καί γίνονται πικροί κριταί, ἀκόμη, καί διά πράγματα, πρός τά ὁποῖα ὤφειλαν νά εἶναι παραβλεπτικοί, ἀφοῦ μάλιστα, ἄν ἐπρόσεχαν εἰς τόν ἑαυτόν των, θά εὕρισκαν ὅτι αὐτοί περιπίπτουν εἰς μεγαλύτερα σφάλματα!

Ἡ μανία τῆς κατακρίσεως προχωρεῖ καί μέχρι τοῦ μοναχοῦ! Λαϊκοί, οἱ ὁποῖοι ζοῦν ἄσωτα ἤ διαπράττουν μυρίας ἅρπαγας καί πλεονεξίας καθ’ ἑκάστην, κακολογοῦν τόν μοναχόν, ὁ ὁποῖος ἔχει κάποια βιωτικά μέσα καί ἐνδύεται μέ κάποιαν εὐπρέπειαν. Καί σκανδαλίζονται οἱ σεμνότατοι ἄνθρωποι, ἐάν ἕνας καλόγηρος ἤθελεν ἐξέλθει ἐνίοτε ἀπό τήν πολύ αὐστηράν δίαιταν, νά τόν καταγγέλλουν ὡς ἐπικούρειον, ἐνῶ οἱ ἴδιοι γαστριμαργοῦν καί πίνουν ἤ καί μεθύουν καί κραιπαλοῦν συχνά! Δέν λαμβάνουν ὑπ’ ὄψιν των ὅτι, τοιουτοτρόπως, ἐπιβαρύνουν τρομερά τά ἁμαρτήματά των καί στεροῦν τόν ἑαυτόν των ἀπό κάθε ἀπολογίαν!

Ὕστερον ἀπό τήν τοιαύτην διαγωγήν σου, πώς θά ζήτησης ἀπό τόν Θεόν νά μή σέ κρίνῃ αὐστηρά; Ἐάν θέλῃς ἐπιεικῆ κρίσιν διά τόν ἑαυτόν σου, διατί, τότε, σύ κρίνεις τόσον πικρά τόν πλησίον σου καί εἶσαι τόσο ἀνηλεής διά τόν ἱερέα καί δέν ἐννοεῖς νά παράβλεψης οὐδέ τά ἐλάχιστα σφάλματα του; Θά κριθῆς, λοιπόν, μέ τά ἴδια σου μέτρα καί δέν θά δύνασαι νά παραπονεθῇς ὅτι σοῦ ζητοῦνται βαρεῖαι εὐθῦναι! Ὁ Χριστός σοῦ τό φωνάζει. Διατί δέν τόν ἀκούεις; ὦ μέτρῳ μετρεῖτε, ἀντιμετρηθήσεται ὑμῖν (Μάτθ. Ζ’ 1).

Ὑποκριτής ὁ καταλαλῶν. Τό ἰδικόν του δοκάρι.

Ἄκουσε καί τό ἄλλο τοῦτο: Ὑποκριτά (Μάτθ. Ζ’ 5). Διατί ἡ κραυγή αὐτή τοῦ Ἰησοῦ ἐναντίον τοῦ καταλάλου; Διατί ὁ χαρακτηρισμός του ὡς ὑποκριτοῦ; Διότι, ὅσον καί ἄν προσπαθοῦμεν νά παραστήσωμεν ὅτι κρίνομεν καί κατακρίνομεν ἀπό ἐνδιαφέρον μας πρός τόν πταίστην ἤ ἀπό ἐνδιαφέρον μας πρός τήν κοινωνίαν, ἡ ἀλήθεια εἶναι διαφορετική. Ὑπό τά προσχήματα, τά ὁποῖα προβάλλομεν, κρύπτομεν χυδαῖα πάθῃ. Καί διά τοῦτο τους καταλάλους ὑποκριτάς τους ὠνόμασεν ὁ Χριστός.

Καί ὁ ἔλεγχός του ἐξακολουθεῖ. Ἔκβαλε πρῶτον τήν δοκόν ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ σου. Πολύ σωστά. Ἀφοῦ δέν ἀνέχεσαι εἰς τούς ἄλλους οὐδέ τά μικρά σφάλματα, ἀλλά τούς κρίνεις, πολλές φορές, καί διά τιποτένια πράγματα, διατί ἐπιτρέπεις εἰς τόν ἑαυτόν σου τά πολύ μεγαλύτερα καί βαρύτερα; Ἀφοῦ ἐνδιαφέρεσαι διά τούς ἄλλους καί διά αὐτό τούς κρίνεις, ὡς βεβαιώνεις, διατί δέν κατακρίνεις πρωτίστως τόν ἑαυτόν σου; Ἀφοῦ καταγίνεσαι μέ τά ξένα ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα δέν δύνασαι νά γνωρίζῃς ἐπακριβῶς, διατί παρατρέχεις τά ἰδικά σου, τά ὁποῖα ἠμπορεῖς νά γνωρίζῃς καλύτερα; Θέλεις νά ἀπαλλαγῇ ὁ ἀδελφός σου ἀπό τό μικροσκοπικό ξυλαράκι, τό ὁποῖον ἔχει εἰς τόν ὀφθαλμόν του; Διατί δέν ἐλευθερώνεις τόν ἰδικόν σου ὀφθαλμόν ἀπό τό ἐντός του δοκάρι; Ἐφ ὅσον δέν κάμνεις κατ’ αὐτόν τόν τρόπον, αὐτοκαταγγέλλεσαι ὅτι κρίνεις τόν ἀδελφόν σου ὄχι ἀπό ἐνδιαφέρον, ἀλλά διότι τόν ἐχθρεύεσαι ἤ διότι αἰσθάνεσαι ἡδονήν εἰς τό νά κακολογῇς καί νά ἐξευτελίζῃς τόν πλησίον σου.

Μέ τί ὁμοιάζει ὁποῖος καταλαλεῖ.

Ἐνόησέ το, λοιπόν, καλά. Ἐάν θά ἔπρεπε νά κριθῇ ὅποιος ἁμαρτάνει, ὁ ἁρμόδιος νά τόν κρίνῃ δέν εἶσαι σύ. Ἄλλ’ ὁ Χριστός ἔκρινε. Ναί, ἐκεῖνος ὅμως ἦτο ἀναμάρτητος καί εἶχε τό ἀξίωμα τοῦ Κριτοῦ. Ἐκτός τούτου, ὁ Χριστός δέν ἔκαμνε σπερμολογίας καί καταλαλιᾶς καί δέν ἐνησχολεῖτο μέ τάς ὑπολήψεις τῶν ἀτόμων καί ἰδιωτῶν, ἄλλ’ ἔκαμνε γενικούς ἐλέγχους πρός κοινήν διδασκαλίαν καί διόρθωσιν. Σύ δέ θέλεις νά μάθῃς μέ ποῖον ὁμοιάζεις;

Ὁμοιος εἶσαι μέ ἄρρωστον, ὁ ὁποῖος, ἐνῶ κατέχεται ὁ ἴδιος ἀπό βαρεῖ ἄν ὑδρωπικίαν, ἀδιαφορεῖ δι’ αὐτήν καί ἔχει νά κάμῃ μέ τά μικρά κρυολογήματα τῶν ἄλλων. Καί, κατά τήν παρομοίωσιν αὐτοῦ τοῦ Ἰησοῦ, ἐνθυμίζεις ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος βλέπει τό λεπτότατον ξυλαράκι εἰς τόν ὀφθαλμόν τοῦ ἄλλου καί ἀναισθητεί πρός τό μεγάλο ξύλο, πού τυφλώνει τόν ἰδικόν του ὀφθαλμόν.

Ἤδη εἶναι κακόν τό νά μή βλέπῃ τίς τά ἰδικά του ἁμαρτήματα. Ἄλλ’ εἶναι τρισχειρότερον, ὅταν καί κρίνωμεν καί κατακρίνωμεν τούς ἄλλους, ἐνῶ ἡμεῖς φέρομεν ἐπάνω μας καί περισσότερα καί βαρύτερα παραπτώματα.

Περί τιμῆς καί πειθαρχίας πρός τόν κλῆρον καί πρός τούς κρίνοντας Ἐπισκόπους καί Ἱερεῖς.

(Ἐκ τῆς Β’ ὁμιλίας του εἰς τήν Β’ πρός Τιμόθεον)

Τά τέκνα ὀφείλουν νά εἶναι φιλόστοργα πρός τόν πατέρα. Τοιουτοτρόπως ὀφείλουν καί οἱ πιστοί νά εἶναι φιλόστοργοι πρός τούς Ἱερεῖς. Ὄχι δέ μόνον φιλόστοργοι, ἀλλά ὑποτασσόμενοι. Πείθεσθε, λέγει ὁ Παῦλος, τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε, εἰδότες ὅτι αὐτοί ἀγρυπνοῦσιν ὑπέρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν, ὡς λόγον ἀποδώσοντες (Ἔβρ. ΙΓ’ 17).

Εἰπέ μοι, λοιπόν αὐτός μέν -ὁ Ἱερεύς -εἶναι ὑπεύθυνος διά σέ εἰς τόσον κίνδυνον. Διότι, καί ἄν δέν τόν βαρύνουν αὐτόν τόν ἴδιον ἀμέσως προσωπικά του ἁμαρτήματα, ἡ εὐθύνη του εἶναι τρομερά, ἐάν δέν ἤθελε φροντίσει νά θέσῃ καί σέ ἐν τάξει ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ. Καί σκέψου πόσον βαρύ εἶναι νά ἔχῃ κανείς εὐθύνας διά τόσας ψυχάς. Σύ δέ τί καλεῖσαι νά δώσης πρός τόν ἱερέα; Τιμήν, πειθαρχίαν ἐκκλησιαστικήν καί κάποιαν ὑποστήριξιν διά τήν συντήρησίν του, ἀφοῦ σύ μέν καί ἔμπορος δύνασαι νά εἶσαι καί ἄλλας ἐργασίας καί ἐπιχειρήσεις νά ἀναλαμβάνῃς, ἐκεῖνος δέ ὀφείλει νά δουλεύη μόνον εἰς τόν ναόν καί εἰς τάς θρησκευτικός ὑπηρεσίας. Ἔδωκες τήν τιμήν ταύτην, τήν ὑπακοήν, τήν ὑποστήριξιν; Καί πάλιν μένεις ὑποχρεωμένος πρός τόν Ἱερέα. Διότι ὅ,τι τοῦ προσφέρεις, εἶναι κατώτερον ἀπό ὅ,τι ἐκεῖνος σοῦ ἔδωκε, καί ἀπό τούς κινδύνους, εἰς τούς ὁποίους εἶναι ἐκτεθειμένος διά σέ. Ἀλλά δέν δείχνει ὅσην ἔπρεπε προθυμίαν καί δέν καταβάλλει ὅλον τόν ἀπαιτούμενον κόπον; Τότε μάλιστα νά τόν συμπαθήσης περισσότερον, διότι, ἐξ ἰδικῆς σου ἀφορμῆς, κινδυνεύει νά στερηθῇ τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς του.

Τό μεγαλύτερον κακόν της Ἐκκλησίας.

Δυστυχῶς, πολλοί ἀγαποῦν νά φιλονικοῦν καί νά παρακούουν εἰς τούς Ἱερεῖς. Φυγαδεύεται τοιουτοτρόπως ἡ αἰδώς καί ὁ σεβασμός τοῦ λαοῦ πρός τούς ἄρχοντας τῆς Ἐκκλησίας, διά νά εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν ἡ ἀνυποταξία καί ἡ ἀναρχία. Καί τοῦτο εἶναι τό κύριον αἴτιον ὅλων τῶν Ἐκκλησιαστικῶν κακῶν. Αὐτό θά σᾶς ἐπαναλάβω καί πάλιν πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καί ὑπείκετε. Δέν τό κάμνω δέ χάριν τῶν Ἱερέων, ἀλλά πρός χάριν ἰδικήν σας. Ὅποιος τιμᾷ τόν ἱερέα, θά τιμήση καί τόν Θεόν. Ὅποιος ἐσυνήθισε νά καταφρονῇ τούς ἱερεῖς, θά φθάσῃ καί εἰς τήν καταφρόνησιν τοῦ Θεοῦ. Δι’ αὐτό εἶπεν ὁ Χριστός, ὁ δεχόμενος ὑμᾶς ἐμέ δέχεται. Διά τοῦτο ἡ Σοφία Σειράχ παραγγέλει: τους ἱερεῖς ἐντίμως ἔχε. Ὅταν οἱ Ἰουδαῖοι κατεφρόνησαν τόν Μωυσην, δέν ἐδυσκολεύθησαν νά καταφρονήσουν καί τόν Θεόν.

Διατί δέν δικαιοῦσαι νά κρίνεις τόν ἱερέα.

Ἀλλά λέγεις: Δέν ἔχω, λοιπόν, ἐγώ τό δικαίωμα νά κρίνω τόν ἱερέα; Ὄχι, δέν δικαιοῦσαι,.Εάν οἱ λαϊκοί εἶχον τό δικαίωμα νά ἐρευνοῦν τόν βίον καί τήν πολιτείαν τῶν πνευματικῶν των ποιμένων, διά νά ἀποφασίζουν ἄν πρέπη νά πειθαρχοῦν εἰς αὐτούς ἤ νά ἀνταρτεύουν, τότε, οἱ ἀρχόμενοι θά ἔθεταν τόν ἑαυτόν των ἐπάνω ἀπό τούς ἄρχοντας καί τό πᾶν θά ἐγίνετο ἄνω κάτω, θά ἦσαν ἄνω τά πόδια καί κάτω ἡ κεφαλή. Ἤ δέν ἀκούεις τόν Χριστόν, ὁ ὁποῖος λέγει: μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε; (Μάτθ. Ζ’ 1), καί τόν Παῦλον, ὁ ὁποῖος μᾶς φωνάζει, Σύ τί κρίνεις τόν ἀδελφόν σου; (Ρώμ. ΙΔ’ 10). Ἐάν τόν ἀδελφόν σου ἔχεις καθῆκον νά μή κρίνῃς, πολύ περισσότερον ὀφείλης ν’ ἀπέχῃς ἀπό τοῦ νά κρίνῃς τόν ἱερέα. Ὁ Θεός σοῦ τό ἀπαγορεύει. Πῶς τό τολμᾷς ἐσύ;

Ὕστερον ἀπό τήν μοσχοποιΐαν εἰς τήν ἔρημον οἱ περί τόν Κορέ καί τόν Δαθάν καί τόν Ἀβειρῶν ἐπανεστάτησαν κατά τοῦ ἀρχιερέως Ἀαρῶν. Τί ἔγινε τότε; ὁ Θεός τους κατέστρεψε. Ὁ καθείς, λοιπόν, ἄς κοιτάζη τά ἰδικά του.

Διά τάς διαφόρους αἰτιάσεις κατά τοῦ ἐπισκόπου καί τοῦ ἱερέως.

Ἀλλά δέν δίδει ὁ ἐπίσκοπος, δέν δίδει ὁ ἱερεύς πρός τούς πτωχούς καί φρονεῖς, ὡς λέγεις, ὅτι δέν διοικοῦν καλά. Σ’ ἐρωτῶ καί ἐγώ: Εἶσαι ἀπολύτως βέβαιος περί τούτου; Ἔχεις ἐξακριβώσει τά πράγματα, ὥστε νά μή σοῦ μένῃ καμμιά ἀμφιβολία; Διατί, λοιπόν, μέμφεσαι; Φοβήσου τάς εὐθύνας. Καί ὀφείλεις νά μή λησμονῇς ὅτι πολλά οἱ ἄνθρωποι τά κρίνουν μέ τάς ὑποψίας των ἤ παρασυρόμενοι εὐκολόπιστα ἀπό τάς ὑποψίας καί τάς σπερμολογίας τῶν ἄλλων. Σύ, λοιπόν, μιμήσου τόν Θεόν. Ἄκουε τον, ὅπου λέγει: Καταβάς δέομαι, εἰ κατά τήν κραυγήν αὐτῶν συντελοῦνται (Γέν. ΙΗ’ 21). Ἠθέλησε νά μᾶς διδάξῃ διά τούτου ὅτι ἀκόμη καί φωνῇ ὁλοκλήρου λαοῦ ἠμπορεῖ νά εἶναι πεπλανημένη καί ἄδικος.

Ἐπί τέλους περίμενε τόν Κριτήν.

Ἐξήτασες ὅμως ἐπιμελέστατα καί ἐπληροφορήθης ἀκριβέστατα καί ἔχεις πεισθῇ πλέον τελείως; Καί, ἄν τυχόν τοιουτοτρόπως εἶναι τό πρᾶγμα, τό καθῆκον σου καί πάλιν εἶναι νά περιμένῃς τόν Κριτήν καί νά μή σπεύδης καί ἁρπάζῃς τήν θέσιν τοῦ Χριστοῦ. Εἰς Ἐκεῖνον ἀνήκει ἡ κρίσις, ὄχι εἰς ἐσέ. Σύ εἶσαι ὑπήκοος, ὄχι Κύριος. Καί δέν σοῦ ἁρμόζει νά σφετερίζεσαι δικαιώματα, τά ὁποῖα ἀνήκουν εἰς τήν ἀνωτέραν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας καί εἰς τόν Θεόν

Διά τους φρονοῦντας ὅτι αὐτοί εἶναι καλύτεροι ἀπό τόν ἱερέα.

Ἄλλ’ ὁ ἱερεύς, λέγει, ὀφείλει νά εἶναι καλύτερος μου. Ὥστε εἶσαι πεπεισμένος ὅτι σύ εἶσαι καλύτερος ἀπό τόν ἱερέα! Ἄς ὑποθέσωμεν ὅτι εἶσαι πράγματι. Λησμονεῖς ὅμως ὅτι, ὅποιος καυχᾷται διά τήν ἀρετήν του, ἔχασε κάθε ἀξιομισθίαν! Νομίζεις ὅτι εἶσαι καλύτερος! Καί δέν στενάζεις, λοιπόν, καί δέν κτυπᾷς τό στῆθος σου καί δέν κύπτεις κάτω καί δέν μιμεῖσαι τόν τελώνην; Τότε, ταλαίπωρε, κατέστρεψες τόν ἑαυτόν σου, ἔστω καί ἄν ἤσουν ἀληθινά καλύτερος!

Εἶσαι καλύτερος; Σιώπα, διά νά μείνης τοιοῦτος. Ἐάν τό εἴπης, ἔχασες τό πᾶν! Καί δέν ἀρκεῖ μόνον νά μή τό εἴπης, Δέν πρέπει οὔτε ἡ ἰδέα νά σοῦ πέραση ὅτι εἶσαι καλύτερος. Ἐνώπιον τοῦ θεοῦ κερδίζει ὅποιος φρονεῖ ὅτι εἶναι δυνατόν ὅλοι οἱ ἄλλοι νά εἶναι καλύτεροι του. Τί ἦτο χειρότερον ἀπό τόν τελώνην; Καί ὅμως, μόνον μέ τό νά εἴπη ὁ φαρισαῖος ὅτι οὐκ εἰμί ὦσπερ οὗτος ὁ τελώνης, τά ἔχασε ὅλα! Σύ λέγεις περί τοῦ ἑαυτοῦ σου ὅτι δέν εἶσαι ὡς οὗτος ὁ ἱερεύς! Δυστυχῆ! Ἔχασες κάθε ἀρετήν σου, μέ τήν καύχησιν ἄφ’ ἑνός, μέ τήν κατάκρισιν ἐξ ἄλλου.

Ὑπέρ του μή καταλαλεῖν τόν ἱερέα.

Ἄς μή καταλαλῶμεν, λοιπόν, παρακαλῶ, τούς ἱερεῖς, καί ἄς μή γινώμεθα αὐστηροί ἐξετασταί τῶν διά νά μή ζημιώνωμεν τούς ἑαυτούς μας. Μή λησμονῇς ὅτι ἱερεύς σέ ἐβάπτισε καί σ’ ἔκαμε χριστιανόν καί ὅτι πρός τούς ἱερεῖς -τούς πνευματικούς μας πατέρας -ὀφείλομεν ὄχι ὀλιγώτερον σεβασμόν ἀπό ἐκεῖνον, τόν ὁποῖον χρεωστοῦμεν πρός τούς σωματικούς γονεῖς μας.

Σεβάσου, λοιπόν, τόν ἱερέα, διότι αὐτός κάθε ἡμέραν διακονεῖ καί δι’ ἐσέ. Δι’ ἐσέ μεταβαίνει εἰς τόν ναόν τοῦ Θεοῦ καί ἀναγινώσκει τάς Γραφάς. Δι’ ἐσέ εὔχεται καί παρακαλεῖ τόν Θεόν καί τόν καθικετεύει.

Διά σέ, ὅπως καί διά τόν λοιπόν λαόν, εἶναι ὅλη ἡ ἱερατική του διακονία. Σεβάσου, λοιπόν, ὅλα αὐτά, τήρει τά πάντοτε εἰς τόν νοῦν σου καί ἔχε τήν φρόνησιν καί τήν εὐγένειαν νά φέρεσαι πρός τόν ἱερέα μέ εὐλάβειαν βαθυτάτην!