Ἡ Διακαινήσιμος Ἑβδομάδα

Πρωτοπρεσβύτερος Χρήστου Αντώνιος, Θεολόγος 

Ἀγαπητοί μου Ἀναγνῶστες, Χριστός Ἀνέστη! Ἀπὸ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἰσήλθαμε στὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα καὶ ἀπὸ τὴν Κυριακή τοῦ Πάσχα (τὸ Μ. Σάββατο τὸ βράδυ) εἰσήλθαμε στὸ Τριώδιο τὸ «Ρόδον», τὴν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν κατεξοχὴν Ἀναστάσιμο περίοδο τῆς Ἐκκλησίας μέχρι καὶ τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων, ὅπου ἔχουμε ἀσχοληθεῖ ἀναλυτικὰ σὲ ἄρθρο μας στὸ παρελθόν.

Τὴν πρώτη ἑβδομάδα τοῦ Πεντηκοσταρίου, ἡ ἑβδομάδα δηλαδὴ ἀπὸ τὴν Κυριακή τοῦ Πάσχα μέχρι τὴν ἑπομένη Κυριακὴ τοῦ Θωμὰ ἢ ἀλλιῶς τοῦ «ἀντι-Πάσχα», λέγεται «Διακαινήσιμος». Ἐτυμολογικὰ ἡ λέξη εἶναι προφανὲς δια+καινή, ποὺ δηλώνει τὴν νέα πραγματικότητα, ποὺ ἔφερε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, μὲ τὴν κατάργηση τοῦ θανάτου. Πέρα ἀπὸ αὐτό, στοὺς πρώτους αἰῶνες τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπῆρχε ἡ τάξη τῶν Κατηχουμένων, ὅσων δηλ. προέρχονταν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες ἢ τοὺς Ἰουδαίους καὶ διδάσκονταν τὶς ἀλήθειες τῆς χριστιανικῆς πίστεως, γιὰ νὰ γίνουν μέλη της μὲ τὸ μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος. Τότε τὸ Ἅγιο Βάπτισμα, ὅπως καὶ ὅλα τὰ μυστήρια, δὲν ἦταν ἰδιωτικὸ ἢ ἔστω ἕνα οἰκογενειακὸ γεγονός, ὅπως δυστυχῶς ἔχουν καταντήσει στὴν πράξη σήμερα, ἀλλὰ ἕνα γεγονὸς ποὺ ἀφοροῦσε ὅλο τὸ πλήρωμα καὶ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας.

Οἱ Κατηχούμενοι, καὶ ἰδιαίτερα ὅσοι βρίσκοταν στὸ προχωρημένο στάδιο τῆς δοκιμῆς καὶ τῆς Κατηχήσεως πρὸς τὸ Ἅγιο Φώτισμα, βαπτίζονταν ὁμαδικὰ κατὰ τὴ νύχτα τοῦ Μ. Σαββάτου πρὸς τὴν Κυριακή τοῦ Πάσχα καὶ πλέον ὀνομάζοταν «Νεοφώτιστοι». Μὲ τὸ βάπτισμα, στὴν τριπλῆ κατάδυση στὸ ἁγιασμένο νερό στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ «παλαιὸς ἄνθρωπος», ὁ ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «πεθαίνει» καὶ «γεννιέται» ὁ νέος, ὁ ἀνακαινισμένος, ὁ καινούριος ποὺ ζεῖ τὴν ἀναγέννηση, τὴν ἀνανέωση.

Γι’ αὐτὸ, λοιπόν, ἀπὸ αὐτὴ τὴν πρακτική τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ἑβδομάδα Πάσχα ὀνομάζεται «διακαινήσιμος» ἢ «λευκὴ ἑβδομάδα», ἐπειδὴ οἱ Βαπτισμένοι-Νεοφώτιστοι ὁλόκληρη τὴν ἑβδομάδα φοροῦσαν λευκὰ φορέματα καὶ προσέρχονταν στὴν Ἐκκλησία μὲ αὐτὸ τὸ ἔνδυμα τοῦ σώματος ἀλλὰ καὶ τῆς ψυχῆς, ἀφοῦ ὡς γνωστὸν τὸ Ἅγιο Βάπτισμα ἐξαλείφει ὅλες τὶς ἁμαρτίες ποὺ ἔχουν διαπράξει οἱ ἄνθρωποι μέχρι ἐκείνη τὴν στιγμή.

Οἱ ἑφτὰ ἡμέρες τῆς διακαινησίμου ἑβδομάδας, πέρα ἀπὸ τὰ κοινὰ χαρακτηριστικά, θεωροῦνται ὡς «μία» ἡμέρα, ὅπως καὶ τὴν Κυριακή τοῦ Πάσχα ἢ, γιὰ πιὸ ἀκρίβεια, πρὸς τὴν «8η ἡμέρα» τῆς ἑβδομάδος καὶ τῆς δημιουργίας, ποὺ οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἐννοοῦν τὴν κατάσταση αὐτή, ἡ ὁποία θὰ ἀρχίσει μὲ τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ θὰ εἶναι ἄχρονη καὶ ἀτελεύτητη.

Οἱ πιστοὶ, σύμφωνα μὲ τὸν 66ο Κανόνα τῆς Ἕκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἀξίζει νὰ τὴ γιορτάζουν μὲ πνευματικὴ εὐφροσύνη, δηλαδὴ ψάλλοντας ψαλμοὺς καὶ ὕμνους, ὄχι μὲ χοροὺς καὶ διασκεδάσεις, συμμετέχοντας ὅλη τὴν ἑβδομάδα στὴ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας, κοινωνώντας καθημερινά, ἂν καὶ τὴν προηγουμένη ἡμέρα ἔφαγαν ἀρτύσιμα φαγητά, συν-ἀναστημένοι μὲ τὸν Ἀναστάντα Κύριο, ἀφοῦ ἔχει «κατάλυση εἰς πάντα» καὶ τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευή. Ὁ πένθιμος χαρακτήρας τῶν Ἀκολουθιῶν, τῆς νηστείας, οἱ γονυκλισίες-μετάνοιες, δὲν ἔχουν θέση στὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ μόνο στὴν προετοιμασία μας γιὰ αὐτήν. «Κατὰ δὲ τὴν ἑβδομάδα τῆς Διακαινησίμου ἀκινδύνως κρεωφαγήσομεν (νὰ τρῶμε κρέας) κατὰ τὴν αὐτῆς Τετράδα καὶ Παρασκευή͘· ὡς μία γὰρ λογίζεται Κυριώνυμος τὸ ἑπταήμερο τοῦτο διάστημα».

Κατὰ τὴ Διακαινήσιμο Ἑβδομάδα, ψέλνεται καθημερινὰ ἡ ἀκολουθία τοῦ Πάσχα χωρὶς τὴν Παννυχίδα καὶ τὸ «Δεῦτε λάβετε φῶς», ποὺ εἶναι μεταγενέστερη συνήθεια καὶ ποὺ δὲν ἀναφέρεται στὰ ἔντυπα Πεντηκοστάρια. Ἡ ἀκολουθία αὐτὴ ἔγινε κατὰ μίμηση τῆς ἀκολουθίας τοῦ «Ἁγίου Φωτός» τοῦ ναοῦ τοῦ Παναγίου Τάφου τῶν Ἱεροσολύμων. Ἐπίσης, ὁ Κατηχητικὸς Λόγος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου δὲν διαβάζεται ξανά, μόνο τὴν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα.

Πολλοὶ, βέβαια, εὔλογα θὰ ἀναρωτηθοῦν, ὡραῖα ὅλα αὐτά ἀλλὰ, γιατί γιορτάζουμε κάθε χρόνο τὴ «Διακαινήσιμο» ἑβδομάδα σήμερα, ποὺ ὁ θεσμὸς τῶν Κατηχουμένων ἔχει σχετικὰ ἀτονήσει; Πολλοὶ ἀπαντοῦν: Γιὰ λόγους ἱστορικούς! Ἡ Ἐκκλησία ἔχει μνήμη, δὲν ζεῖ, ὅμως, μὲ τὸ παρελθὸν καὶ στὸ παρελθόν ἀλλὰ ἔχει δυναμικὴ καὶ προοπτικὴ ἀπὸ τὸ μέλλον… τὴν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Ὁ λόγος, λοιπόν, τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Διακαινησίμου εἶναι καθαρὰ πνευματικός. Πῶς καὶ γιατί; Ἐπειδὴ, λόγῳ τῶν ἁμαρτιῶν μας μολύνουμε τὸν λευκὸ χιτώνα τοῦ βαπτίσματος μέσα μας, χρειαζόμαστε μετάνοια, ὥστε νὰ γίνουμε Ναὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!

Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν» (Ρωμ. 6,4). Χρειαζόμαστε λοιπὸν ἐγκαίνια, ἀναγέννηση, ἀνανέωση. «Ἐγκαινίζεσθε, ἀδελφοί», λέει ἕνα τροπάριο, «καὶ ἀφοῦ ἀφήσετε τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο, νὰ ζεῖτε τὴν καινούρια ζωή». Ὅπως λέει καὶ ὁ Ἱερὸς Ὑμνογράφος σὲ ἕναν ἄλλο ὕμνο: «Ἐπίστρεψε στὸν ἑαυτό σου ἄνθρωπε! Γίνε καινούριος, ἀντὶ παλιὸς, καὶ γιόρταζε τὰ ἐγκαίνια (τὴν ἀνανέωση) τῆς ψυχῆς σου. Ὅσο εἶναι καιρὸς, ἡ ζωή σου ἂς ἀναγεννηθεῖ». Ἡ «διακαινήσιμος ἑβδομάδα» γίνεται, λοιπὸν, γιὰ τοὺς πιστούς ἀφορμὴ πνευματικῆς καρποφορίας καὶ καλῆς ἀλλοιώσεως. Σημαίνει τὴν ἄρνηση τοῦ παλιοῦ ἀνθρώπου, δηλαδὴ τῆς ἁμαρτίας, τῆς φθορᾶς, τῶν παθῶν καὶ τοῦ ἴδιου τοῦ θανάτου. Ἂς τὴν ζήσουμε, ἀδελφοί μου, ἀφοῦ βροντοφωνάξουμε μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς μας :

Χριστός Ἀνέστη!

Ἀληθῶς Ἀνέστη, ἀδελφοί μου!