Εὐαγγελικὸ Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 31 Δεκεμβρίου 2023, Πρὸ τῶν Φώτων (Μάρκ. α΄ 1-8)
Αρχὴ τοῦ εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὡς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ, ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ Ἰουδαία χώρα καὶ οἱ Ἱεροσολυμῖται, καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ποταμῷ ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. ἦν δὲ ὁ Ἰωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον. καὶ ἐκήρυσσε λέγων· ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ.
ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
«Ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ»
Ἡ σημερινὴ εὐαγγελικὴ περικοπή, τῆς Κυριακῆς πρὸ τῶν Φώτων, στρέφει τὴν προσοχή μας στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη· στὴ μεγάλη μορφὴ τοῦ Προδρόμου καὶ Βαπτιστῆ τοῦ Κυρίου μας, ὁ ὁποῖος στάλθηκε γιὰ νὰ προετοιμάσει τὴν ὁδὸ τοῦ Κυρίου καὶ νὰ ἐγκαινιάσει μὲ τὸ κήρυγμά του μία νέα ἐποχὴ στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος, ὅπως τὴν εἶχε προφητεύσει γιὰ τὸν τίμιο Πρόδρομο αἰῶνες νωρίτερα ὁ προφήτης Ἡσαΐας: «Φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ» (Ἡσ. μ΄ [40] 3).
Ποιά ἦταν ὅμως ἡ ἑτοιμασία ποὺ ζητοῦσε ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους καὶ πῶς πρέπει νὰ ἑτοιμασθοῦμε ἐμεῖς, ὥστε νὰ εἰσέρχεται καὶ νὰ κατοικεῖ μέσα μας ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός;
1. Τὸ ἔργο τοῦ Προδρόμου
Ἡ κατάσταση ποὺ ἐπικρατοῦσε στὸν ἰουδαϊσμὸ κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Προδρόμου ἦταν ἀξιοθρήνητη. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν σκληρυνθεῖ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Ἀπεῖχαν ἀπὸ τὴν οὐσιαστικὴ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἡ λατρεία τοῦ Κυρίου εἶχε καταπέσει σὲ μιὰ τυπολατρικὴ διαδικασία. Οἱ ἱερεῖς ἔδιναν προτεραιότητα στὸ νίψιμο τῶν χεριῶν τους, ἀφήνοντας ὅμως ἀκάθαρτη τὴν ψυχή τους. Τόσο πολὺ εἶχαν διαστραφεῖ, ὥστε νὰ φθάσει ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς μὲ τὴ φωνὴ τοῦ προφήτη Ἡσαΐα νὰ τοὺς πεῖ: «Τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου» (Ἡσ. α΄ 13-14). Ἡ προσευχὴ καὶ ἡ λατρεία σας Μοῦ προξενοῦν ἀποστροφή. Τὶς ἑορτές σας τὶς μισεῖ ἡ ψυχή μου!
Ἡ ἀποστολὴ τοῦ Προδρόμου, λοιπόν, ἦταν ἀναγκαία καὶ ἐπιτακτική· νὰ κηρύξει τή μετάνοια. «Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. γ΄ 2), φώναζε στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη. Αὐτὴ ἦταν ἡ ἠχηρὴ βοή του στὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων ποὺ συνέρρεαν γιὰ νὰ τὸν δοῦν καὶ νὰ ἀκούσουν τὴν προφητικὴ φωνή του. Καλοῦσε τοὺς Ἑβραίους νὰ συναισθανθοῦν τὴν ἠθική τους κατάπτωση καὶ τὴ διαστροφή τους, νὰ ζητήσουν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἀλλάξουν ζωή.
Τὸ βάπτισμα τοῦ ὕδατος, μὲ τὸ ὁποῖο ἐπισφράγιζε τὸ κήρυγμά του, προπαρασκεύαζε τὴ λύτρωση τῶν ἀνθρώπων. Μὲ τὴ συμμετοχή τους σ᾿ αὐτὸ οἱ Ἰουδαῖοι ἀναγνώριζαν τὴν ἁμαρτωλότητά τους καὶ ἐκδήλωναν τὴν προσδοκία τους γιὰ τὴν ἔλευση τοῦ θείου Λυτρωτῆ. Ἀπὸ Ἐκεῖνον ἐπρόκειτο νὰ λάβουν τὴν ἀληθινὴ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν τους καὶ τὴν αἰώνια λύτρωση.
2. Καιρὸς γιὰ μετάνοια
Ἡ κραυγὴ αὐτὴ τοῦ Προδρόμου, ποὺ ἠχοῦσε τότε στὴν ἔρημο τοῦ Ἰορδάνη, διαπερνᾶ τοὺς αἰῶνες, ἀντιλαλεῖ δὲ καὶ στὸν σημερινὸ ἀποστατημένο κόσμο, διότι ζοῦμε κι ἐμεῖς σὲ ἐποχὴ ἀποστασίας. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τὰ πάθη ὑψώνονται σὰν ὀγκώδη βουνὰ καὶ ἐμποδίζουν τὴ διέλευση τοῦ Κυρίου. Ὁ ἐγωισμός, ὁ φθόνος, τὸ μίσος, ἡ πλεονεξία, τὸ ψέμα καὶ ἡ σαρκολατρία τυφλώνουν τὸν ἄνθρωπο καὶ ὑποδουλώνουν τὴν ψυχή του. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχυρισθεῖ ὅτι εἶναι ἀναμάρτητος. Ὅλοι μας λοιπὸν ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ εἰλικρινὴ μετάνοια. «Πολλὰ πταίομεν ἅπαντες» ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὑπογραμμίζει ὁ ἅγιος ἀδελφόθεος Ἰάκωβος (Ἰακ. γ΄ 2).
Γι᾿ αὐτὸ τὸ κήρυγμα τοῦ Προδρόμου εἶναι πολὺ ἐπίκαιρο στὴν ἐποχή μας. Τὸ μόνο μέσο γιὰ νὰ ἀπαλλαγεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ δεσμὰ τῆς ἁμαρτίας καὶ τὸ βάρος τῶν παθῶν εἶναι ἡ μετάνοια. Μόνο μὲ τὴ μετάνοια θὰ ἐνεργήσει καὶ πάλι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ἐξαγιάσει τὴν ψυχή μας. Μόνο ἡ ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς ὁμολογία τῶν ἁμαρτιῶν μας στὸ ἱερὸ Μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως θὰ ἀνοίξει τὸν δρόμο γιὰ νὰ εἰσέλθει στὴν ψυχὴ ὁ Κύριος.
Μετάνοια σημαίνει ἀνανέωση τοῦ Βαπτίσματος, τονίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Σιναΐτης: «Μετάνοιά ἐστιν, ἀνάκλησις βαπτίσματος. Μετάνοιά ἐστι, διαλλαγὴ Κυρίου, διὰ τῆς τῶν ἐναντίων τοῖς πταίσμασιν ἀγαθοεργίας» (Κλῖμαξ ε΄ 2). Μᾶς ἀναγεννᾶ ἡ μετάνοια· μᾶς ἀνακαινίζει· μᾶς συμφιλιώνει μὲ τὸν Κύριο. Τότε ἡ ψυχή μας σπεύδει νὰ ἐκφράσει τὴ βαθιὰ εὐγνωμοσύνη της πρὸς τὸν Θεὸ καὶ μὲ τὰ θεάρεστα ἔργα της. Ἡ μετάνοια ἐλευθερώνει τὸν ἄνθρωπο, τὸν ἀνορθώνει καὶ τὸν ζωογονεῖ.
Αὐτὸ ἦταν τὸ φλογερὸ κήρυγμα τοῦ Προδρόμου: ἡ μετάνοια. Αὐτὴ ἦταν ἡ ἀποστολή του: ἡ ἀφύπνιση τῶν ἀποστατημένων ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀνθρώπων. Αὐτὴ τὴν ἀποστολὴ ὑπηρέτησε μὲ τοὺς ἀδιαπραγμάτευτους λόγους του καὶ μὲ τὴν ἀπόλυτα ἀσκητικὴ ζωή του. Ἂς ἀκούσουμε κι ἐμεῖς τὸ κήρυγμά του. Ἂς ἀποτινάξουμε ἀπὸ μέσα μας τὶς ἀδυναμίες καὶ τὶς ἁμαρτωλὲς συνήθειές μας κι ἂς ἑτοιμάσουμε τὴν ψυχή μας μὲ τὴ μετάνοια, ὥστε νὰ εἰσέρχεται καὶ νὰ κατοικεῖ σ᾿ αὐτὴν ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός.
